ในฐานะผู้มีส่วนร่วมในการพัฒนาอุตสาหกรรมไทยผ่านระบบ 5ส นับว่าเป็นเรื่องที่น่าภูมิใจเป็นอย่างยิ่งเพราะแก่นแท้ที่จะผลักดันให้เกิดการพัฒนาอุตสาหกรรมได้ การพัฒนาคนถือเป็นเรื่องสำคัญมาก การพัฒนาคนนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย แต่หากเราพัฒนาคนผ่านเครื่องมือ จะทำให้ง่ายขึ้นและมีดัชนีชี้วัดได้ ขอแนะนำอย่างจริงใจและชัดเจนว่าควรนำ 5ส มาเป็นเครื่องมือในการพัฒนาตั้งแต่กระบวนการเริ่มต้นจนถึงขั้นสูง แต่หากจะนำ 5ส มาพัฒนาคน จะต้องนำระบบที่ดีมาขับเคลื่อน 5ส ด้วย หากพัฒนาคนได้ดี ก็จะเพิ่ม Productivity ได้ดีเช่นกัน ด้วยเหตุผลดังกล่าวนี้เอง หลายองค์กรจึงส่งบุคลากรเข้าประกวด Thailand 5S Award
5ส นับเป็นเครื่องมือพัฒนาคน การทำงานและองค์กร หากมองให้ลึกซึ้ง 5ส เป็นได้ทั้งเครื่องมือแนวคิดทฤษฎีและปรัชญาที่จะช่วยในการพัฒนาคนและพัฒนาองค์กรด้วย 5ส มีความพิเศษในตัวเองในแง่ของเทคนิคและวิธีการที่สามารถพัฒนาวินัยของคนสร้างคนให้มีระเบียบวินัยได้และเชิดชูค่านิยมในตัวเองจึงเป็นเครื่องมือที่องค์กรทั่วไป มักนำมาใช้และจัดอยู่ในระบบหนึ่งขององค์กรอยู่ที่ว่าแต่ละองค์กรจะจัดทำ 5ส แบบไหน แต่ก่อนที่จะไปถึงจุดนั้น วันนี้อยากจะชวนมาสำรวจและตรวจสุขภาพ 5ส ขององค์กรกันก่อนเพื่อวัดผลและตอบตัวเองแบบง่าย ๆ ว่า ท่านได้ทำ 5ส ตามแนวทางใด และกำลังหลงทาง หรือติดกับดักอะไรอยู่หรือเปล่า
องค์กรที่ทำ 5ส มาเป็นระยะเวลาหนึ่งแล้วอาจจะเปรียบได้ทั้งเป็นคนที่มีสุขภาพดีแข็งแรงไม่เจ็บป่วยหรืออาจเป็นคนที่มีสุขภาพย่ำแย่ อาการร่อแร่ จะตายวันตายพรุ่ง ยังไม่รู้ ถ้าจะให้พูดกับแบบจริงใจแล้ว องค์กรส่วนใหญ่มักจะนำกิจกรรม 5ส เข้ามาใช้แบบไม่เข้าใจธรรมชาติขององค์กรอย่างแท้จริงจึงมักพบว่า 5ส เป็นภาระงานเสียมากกว่า ทำไปสักพักก็เลิกทำ หรือ ไม่ก็ทำไปเพราะเจ้านายสั่งให้ทำ บางหน่วยงานก็ทำเอาเป็นเทศกาลไป
แท้จริงแล้วผู้ที่ทำหน้าที่เป็นผู้นำ 5ส และคณะกรรมการ 5ส ต่างก็มีความตั้งใจดีที่จะขับเคลื่อนกิจกรรม 5ส ให้สำเร็จตามที่ตั้งใจไว้แต่ด้วยความมุ่งมั่นโดยไม่รู้วิธีเริ่ม จึงเริ่มลงมือทำโดยลืมมองหัวใจของการวางระบบในการทำ 5ส ให้ประสบความสำเร็จซึ่งถือว่าเป็นเรื่องที่สำคัญมากนั่นก็คือ “การให้ความรู้” น่าแปลกที่องค์กรทำ 5ส แต่พนักงานไม่รู้ว่า 5ส คืออะไรไม่รู้ว่าประโยชน์ของ “ส” แต่ละตัวทำไปเพื่ออะไรหรืออาจจะรู้แต่รู้ไม่ครบหรือรู้ไม่ถูกตามแก่นแท้ ทำแบบเขาบอกกันมาว่าทำแบบนี้ เราลองนึกภาพดูนะครับ “ลูกเราจะไปสอบ แต่ไม่ดูหนังสือ ไม่มีความรู้ที่จะไปสอบ แล้วจะสอบได้อย่างไร” พนักงานก็เช่นกันไม่รู้เรื่อง 5ส แล้วจะทำ 5ส อย่างไรจะประยุกต์ใช้ 5ส อย่างไรเพื่อช่วยให้งานของเขาสะดวกขึ้นในเมื่อพนักงานไม่มีความรู้ก็จะมองภาพของ 5ส ว่าเป็นภาระงานไม่รู้ว่าทำแล้วจะช่วยให้ตัวพนักงานทำงานได้ ง่าย เร็ว ไม่เหนื่อย ไม่เมื่อย มีเหตุมีผล มีภูมิคุ้มกัน มีความปลอดภัย ลดความเสี่ยงต่าง ๆ ดังนั้นในฐานะผู้เชี่ยวชาญ วันนี้จึงอยากให้ความสำคัญกับการให้ความรู้ 5ส มาเป็นอันดับแรก สิ่งที่ต้องให้ความรู้กับพนักงานมี 2 ส่วนใหญ่ ๆ
ส่วนที่ 1 ความรู้ในส่วนของ 5ส
ความรู้ในส่วน 5ส ในที่นี้หมายถึง ความเข้าใจอย่างท่องแท้ว่า “ส” แต่ละตัวนั้นความหมายที่แท้จริงคืออะไร ทำไปเพื่ออะไร และวิธีการทำอย่างไร โดยประยุกต์กับหน้างานของตนเองได้ ยกตัวอย่างได้ว่า 5ส หน้างานของตัวเองมีอะไรบ้าง ดังนั้นผู้นำ 5ส ก็ควรมีเทคนิคในการทำให้พนักงานสนใจ อยากทำตรงนี้ อาจจะต้องฝึกฝน หาความรู้เพื่อไปถึงระดับ 5ส Master หรืออาจจะหาที่ปรึกษาให้ความช่วยเหลือ
ส่วนที่ 2 ความรู้ในส่วนของระบบ 5ส
ระบบ 5ส คือ “ 5ส + ระบบ”
จากที่กล่าวไปช่วงต้น ความรู้ 5ส ดีแต่ไม่มีระบบก็ไม่สามารถทำให้การทำ 5ส ในองค์กรสำเร็จได้ ดังนั้นการติดตั้งระบบเป็นเรื่องสำคัญมาก ยกตัวอย่างการให้ความรู้ก็ต้องทำให้เป็นระบบ เช่นการฝึกอบรม แผนการอบรม การบันทึก การทดสอบ การทบทวนหลักสูตรหรือแม้แต่การทบทวนแผนทั้งหมดเพื่อยกระดับ สิ่งเหล่านี้เรียกว่าระบบเรามาลองคิดกันเล่น ๆ ว่า หากการให้ความรู้ขององค์กรไม่มีระบบเราจะวัดผลได้อย่างไรไม่รู้เป้าหมาย ไม่รู้ทิศทาง วิธีการยังไม่ต้องพูดถึงแม้แต่ผู้นำ 5ส กรรมการ 5ส เองก็อาจไม่มั่นใจว่าจะนำความรู้ไปถ่ายทอดพนักงานในองค์กรได้อย่างถูกต้องเป็นแบบอย่างได้อย่างไร อย่างเช่น
- “ส ตัวที่ 1 สะสาง" แปลงคำมาจากคำว่า Organization คือการจัดระบบ ความหมายคือการจัดการให้มีความสมดุลพอดีไม่ขาดไม่เกินทั้งเรื่องสิ่งของและระบบงาน ผลลัพท์ของ ส 1 คือการไม่มีภาระงานทำแต่สิ่งจำเป็น”
- “ส ตัวที่ 2 สะดวก" แปลงคำมาจากคำว่า Neatness คือความเป็นระเบียบเรียบร้อยเป็นการจัดการเพื่อให้เกิดความสะดวกรวดเร็วในการทำงานไม่เมื่อยล้า ผลลัพท์ของ ส 2 คือการวัดผลจากการปฏิบัติงานได้ คือเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลจากการทำงาน
- "ส ตัวที่ 3 สะอาด" เน้นความสำคัญของการรักษาความสะอาดในสถานที่ทำงานเพื่อให้สิ่งแวดล้อมที่ปราศจากฝุ่นและสิ่งสกปรกที่อาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพของพนักงาน การรักษาความสะอาดนี้ยังช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุและช่วยเพิ่มความสบายใจในการทำงานทำให้พนักงานมีความสุขและประสิทธิภาพในการทำงานที่สูงขึ้น
- "ส ตัวที่ 4 สร้างมาตรฐาน" เป็นการกำหนดมาตรฐานในการปฏิบัติงานเพื่อให้ทุกคนในองค์กรสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและสม่ำเสมอ การสร้างมาตรฐานจะช่วยให้กระบวนการทำงานเป็นไปในทิศทางเดียวกัน ลดความผิดพลาดและเพิ่มความไว้วางใจในทีมงานรวมถึงการปรับปรุงกระบวนการทำงานให้ดียิ่งขึ้นอย่างต่อเนื่อง
- "ส ตัวที่ 5 สร้างวินัย" เป็นการฝึกฝนให้พนักงานมีวินัยในการทำงานและปฏิบัติตามมาตรฐานที่ได้กำหนดไว้ การสร้างวินัยเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุดในการรักษาความยั่งยืนของระบบ 5ส และทำให้การปรับปรุงงานสามารถดำเนินไปได้อย่างต่อเนื่องในระยะยาว การสร้างวินัยยังส่งเสริมให้พนักงานรู้จักรับผิดชอบต่อการทำงานและตระหนักถึงความสำคัญของการปฏิบัติงานตามหลัก 5ส อย่างเคร่งครัด
ผู้เขียน : ยศณรงค์ เอื้อเฟื้อ
ตำแหน่ง : ผู้เชี่ยวชาญอุตสาหกรรม
Tags : #5ส #ระบบ 5ส #กิจกรรม 5ส #หลัก 5ส #5ส ในโรงงาน
สนใจ รายละเอียด : สามารถดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ตามลิ้งค์ด้านล่างนี้
อ่านรายละเอียดเพิ่มเติม
